Co powodują ogniska gruźlicze

Przerzuty bywają czasami tak małe, że przebiegają zupełnie niepostrzeżenie. Zwłaszcza dotyczy to małego krążenia. Zdaniem Redekera prawie każdy dorosły ma w płucach drobniutkie blizenki po wygojonym wysiewie krwiopochodnym, bardzo często niedostrzegalne gołym okiem. Najczęściej są one usadowione w górnych częściach płuc. Najprawdopodobniej do nich należy zaliczyć ogniska gruźlicze Simona, usadowione wysoko w szczytach płuc. Zbliża je do pierwotnej zmiany płucnej wielka skłonność do otorbiania się i wapnienia, natomiast odróżnia inna siedziba i brak zajęcia okolicznych węzłów chłonnych. Gruźlica drugorzędna dotyczy przeważnie wieku dziecięcego i szkolnego. Pod względem rozwoju sprawy chorobowej należy ona  tak jak gruźlica pierwszorzędna do gruźlicy typu dziecięcego, czyli do gruźlicy pierwotnej. Cechująca ją alergia drugorzędna zwana także wysiękową (alergia exsudativa), często ulega u tej samej osoby wahaniom.        Od tych wahań zależą częste zaostrzenia i przycichania choroby w tym okresie. Pomimo gwałtownych odczynów gruźlica drugorzędna odznacza się, jak i pierwszorzędna, wielką skłonnością do gojenia się zmian gruźliczych. W sprzyjających jednak warunkach, najczęściej         w okresie dojrzewania płciowego oraz u dorosłych, może ona przechodzić w trzeci okres rozwojowy gruźlicy, nazwany przez Rankego gruźlicą trzeciorzędną (tuberculosis tertiaria). Może to nastąpić pod wpływem nowego zakażenia przez drogi oddechowe (zakażenie dodatkowe, superinfectio), albo drogą krwi z istniejącego w ustroju ogniska pierwotnego lub ogniska drugiego okresu gruźlicy (autoinfectio haematogenes), rozbudzonego przez zakażenie dodatkowe lub przez zewnętrzne bodźce nieswoiste, jak przeziębienie, zmęczenie, niedożywianie, urazy psychiczne, różne choroby, regularność u kobiet i inne czynniki osłabiające odporność ustroju. Okres trzeci gruźlicy może powstać także bezpośrednio z okresu pierwszego, jakby omijając drugi okres. Bywa to wtedy, gdy gruźlica drugorzędna przebiega zupełnie niepostrzeżenie, oraz wtedy, gdy w okresie pierwotnego zespołu wytworzy się  w ustroju tak silna odporność, że przy ponownym zakażeniu uogólnienie się sprawy nie nastąpi, natomiast gruźlica zostanie zlokalizowana w jednym narządzie, najczęściej w płucu. [przypisy: olejek arganowy do włosów, lewomepromazyna, prometazyna ]